terug

Charlotte de Bourbon (1546-1582)

Charlotte de Bourbon aan Willem van Oranje
Delft, 2 juni 1576

Mijn Heer. Tot mijn grote spijt is uw onderneming en de grote moeite die u heeft gedaan niet volgens onze wens gegaan. Ik ben zeer ontsteld over het ongeluk dat het grote schip is overkomen, en het verlies van de arme Admiraal , want ik twijfel er niet aan dat het moeilijk zal zijn iemand anders voor deze taak te vinden. De heer van Viry heeft mij gezegd dat u veel steun krijgt van de graaf van Hohenlohe. Dat doet mij veel deugd, net als uw vriendelijke verzoek mij bij u te voegen; maar naast het feit dat ik nog zwak ben, heb ik na dit nieuws uit Zierikzee niet om advies willen vragen, uit angst dat dit nog meer vrees met zich mee zou brengen. Ik wacht het nog zeven à acht dagen af en kan dan ook, als het God behaagt, een luchtje gaan scheppen in Den Haag, om te kijken hoe het dan met me gaat. Wat uw dochter betreft, het gaat goed met haar. Ik heb rondgevraagd of het gevaarlijk zou zijn als zij de zee zou oversteken. Vele mensen zeggen mij van niet, maar ik smeek u, Mijn Heer, mij te laten weten wat u graag wilt dat ik doe. Ik heb uw brieven aan de Heren Staten laten zien, zoals u mij heeft gevraagd, net als het verdrag van de vrede van Frankrijk. Moge God erop toezien dat u snel nieuws krijgt dat u tevredenheid geeft; mijn voldoening hangt hier volledig van af, net als van de wetenschap dat u in goede gezondheid verkeert. Daarom smeek ik u heel nederig om uw gezondheid in acht te houden en er goed voor te zorgen.

Te Delft, deze 2 juni, om 7 uur in de avond.

Uw zeer nederige en zeer gehoorzame vrouw zolang zij zal leven,

C. de Bourbon

Je kunt hier het digitale origineel van deze brief bekijken.

Het verhaal van Charlotte de Bourbon

Charlotte heeft karakter. Al jong vecht ze tegen haar bestaan als non. Het lukt haar om – door het schrijven van brieven naar de juiste contacten – te ontsnappen uit het klooster. Ze vlucht, bekeert zich tot het protestantisme en ontmoet Willem van Oranje, de leider van de Nederlandse Opstand. Ze trouwen en terwijl zij zes dochters krijgt staat zij naast Willem in de strijd voor godsdienstvrijheid.

Meteen na haar geboorte wordt Charlotte naar het klooster van Jouarre gestuurd. Daar voelt ze zich niet thuis tussen de nonnen en spreekt dat ook hardop uit. Als haar familie wil dat ze officieel het klooster in gaat schrijft de twaalfjarige Charlotte een protestbrief. Het mag niet baten en ze legt onder dwang de gelofte af. Nog geen zes jaar later volgt zij – opnieuw met veel tegenzin – haar tante op als abdis van het klooster.

Door de groeiende weerzin tegen het kloosterleven en de macht van haar familie, maakt Charlotte slim gebruik van deze nieuwe positie. In het geheim wordt zij door een afvallige priester onderwezen in het calvinisme en organiseert zij in 1572 haar eigen ontsnapping. Ze vlucht naar Heidelberg, ver verwijderd van de invloed van haar vader en bekeert zich tot het calvinisme. Daar aan het hof ontmoet zij Willem van Oranje met wie zij in 1575 in Brielle trouwt. Uit de brieven van het echtpaar blijkt dat het een liefdevol huwelijk is, het paar krijgt zes dochters.

Haar bewogen jeugd en weloverwogen keuze om te breken met haar familie en religie, getuigen van een zelfstandige en eigenzinnige vrouw. Charlotte en Willem vonden elkaar in hun religieuze overtuiging, een reden om haar man altijd te steunen in zijn strijd voor godsdienstvrijheid. Charlotte overlijdt in 1582, waarschijnlijk door uitputting nadat zij dagenlang heeft gezorgd voor haar man die bij een mislukte moordaanslag zwaargewond was geraakt.

Meer lezen over het leven van Charlotte

Disclaimer: om de leesbaarheid van deze zestiende-eeuwse brieven te bevorderen, is op sommige plekken gekozen de zinsstructuur en het taalgebruik aan te passen.

© Beeld: Toegeschreven aan Adriaen Thomasz. Key, Portret van Charlotte de Bourbon, ca. 1575 – 1580, olie op paneel, Museum Prinsenhof Delft, Bruikleen Particuliere collectie GV-PvdM P432