Louise de Coligny (1555-1622)

Brief van Louise aan Johan van Oldenbarnevelt
Orleans, 23 februari 1598

Mijnheer van Barnevelt, het laatste gebod dat ik van de koning heb gehad toen ik twee dagen geleden afscheid van Zijne Majesteit nam, was om aan u te zeggen dat hij u heel graag wenst te zien en dat hij u verzoekt om naar hem toe te komen, waar het ook mag zijn. Temeer daar hij u in vertrouwen wil nemen en u dingen wil zeggen die alleen Zijne Majesteit u kan zeggen. Hij verbaast zich er sterk over dat u nog niet komt. Hij merkte op dat er dagen zijn dat de wind goed staat, en hij zegt dat het zeer noodzakelijk is dat u spoed maakt.

Ik kan u niet vertellen hoeveel eer en goedgunstigheid mijn zoon heeft ontvangen van Zijne Majesteit en hoezeer mijn zoon is erkend door de koning, door de toestemming die de Staten Generaal mijn zoon hebben gegeven om hier een speciale getuigenis te komen doen van hun goede wil en het vertrouwen dat zij stellen in Zijne Majesteit. Daarmee vertrouwden ze de koning toe dat het duidelijk is hoezeer ze mijn zoon hoogachten.

Zijne Majesteit heeft mij dan ook expliciet gevraagd om mijn zoon zo snel mogelijk na het huwelijk van zijn zus naar hem te brengen. Omdat de Heren Staten hem gestuurd hebben, wenst de koning dat mijn zoon zolang als hij in Frankrijk verblijft, in de buurt van Zijne Majesteit zal blijven. Het raakt me wel dat ik hem naar Bretagne moet brengen. Dit is echter met de belofte dat Zijne Majesteit zorg voor hem zal dragen alsof het zijn eigen zoon is, dat hij hem nooit in gevaar zal brengen en dat hij niet zal nalaten om hem te leren paardrijden, omdat hij zijn stalmeesters en paarden bij zich zal hebben.
Dat is een ander ongemak, dat ik een uitrusting voor hem moet regelen om de koning te volgen, wat mij heel veel gaat kosten. En ik ben bijna aan het einde van mijn financiën, zo ongelofelijk groot waren de uitgaven die ik in Parijs heb moeten doen en die ik moet doen tijdens deze lange reis in het slechtste seizoen van het jaar. Ik verzeker u niettemin dat ik alleen uitgeef wat nodig is. Maar, en dat is iets vreemds, alles is duur, dat zult u zelf ook merken. Ik schrijf niet aan de heren van Buzanval en van Nassau omdat ik klaar voor mijn vertrek wil zijn, en neem alleen tijd om u te zeggen dat ik uw meest toegewijde en gedienstige vriendin ben,

Louyse de Colligny

Te Orléans, deze 23ste februari.
Ik moet naar Châtellerault om onze bruiloft te houden. Ik heb deze toestemming met moeite van de koning verkregen en de heer van Trémouille was er obstinaat in. Uiteindelijk heeft de Koning mij hier toestemming voor gegeven, maar dit heeft mijn reis zeer vertraagd.

Je kunt hier het digitale origineel van deze brief bekijken.

Het verhaal van Louise de Coligny

De Franse Louise is net bevallen van haar zoon en nauwelijks een jaar getrouwd als haar man Willem van Oranje in het Prinsenhof wordt doodgeschoten. Met haar talent voor politiek zet zij zich onvermoeibaar in voor het Huis van Oranje en de Republiek der Nederlanden. Niet voor niets noemen zij en haar stiefdochters elkaar in hun brieven Staatsvrouwen.

Na de gewelddadige aanslag op het leven van Willem blijft ze alleen achter met haar zoontje Frederik Hendrik. Ze neemt de zorg op zich voor vier van haar zes jonge stiefdochters (de kinderen van Charlotte en Willem). De jonge Louise hertrouwt niet meer maar zet zich de rest van haar leven in voor de belangen van de kinderen, de nalatenschap van haar man en de republiek.

Louise heeft een talent voor politiek. Ze blijkt voor de Staten Generaal een belangrijke schakel in de diplomatieke betrekkingen met Frankrijk. In 1598 reist Louise met haar zoon Frederik Hendrik naar Frankrijk, om het door Louise georganiseerde huwelijk van stiefdochter Charlotte Brabantina bij te wonen én de Franse koning te ontmoeten.

Louise is zich duidelijk bewust van de belangrijkste positie die ze heeft. Dat blijkt wel uit de brief die ze tijdens deze reis aan Johan van Oldebarnevelt schrijft. Ze bemiddelt namens de Staten-Generaal met de Franse koning, weet hoe ze loyaal kan blijven aan alle partijen, maar stelt de belangen van haar zoon – zijn toekomst als Prins van Oranje – voorop. Bovendien wijst ze Oldenbarnevelt op subtiele wijze op de hoge kosten die zij maakt tijdens de reis, allemaal om de Republiek te dienen.

Meer lezen over het leven van Louise

Disclaimer: om de leesbaarheid van deze zestiende-eeuwse brieven te bevorderen, is op sommige plekken gekozen de zinsstructuur en het taalgebruik aan te passen.